Balia abugido por Esperanto
Esperanto-Balia - estas transliterado de Esperanto per abugido bazita je la Baliaj signoj.
Vidu konvertilon el latin-litera alfabeta skribo en balian abugidan skribon.
Abugido estas skribsistemo, en kiu signo reprezentas konsonanton kun defaŭlta vokalo (kutime 'a') kaj la aliaj vokaloj indikiĝas per modifoj de la baza signo.La silaboj transliteriĝas per la sekvaj modifiloj (super, sub aŭ antaŭ la konsonanta signo):
| e | i | o | u |
|---|---|---|---|
| ◌ᬶ | ◌ᬸ | ◌ᬹ | ◌ᬾ |
Ekzemploj kun N kaj D:
| na | ne | ni | no | nu |
|---|---|---|---|---|
| ᬦ | ᬦᬾ | ᬦᬶ | ᬦᬹ | ᬦᬸ |
| da | de | di | do | du |
|---|---|---|---|---|
| ᬤ | ᬤᬾ | ᬤᬶ | ᬤᬹ | ᬤᬸ |
La ceteraj konsonantoj:
| ba | ca | ĉa | da | fa | ga | ĝa | ha | ĥa | ja | ĵa |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ᬩ | ᬙ | ᬘ | ᬤ | ᬗ | ᬕ | ᬚ | ᬳ | ᬖ | ᬬ | ᬥ |
| ka | la | ma | na | pa | ra | sa | ŝa | ta | va | za |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ᬓ | ᬮ | ᬫ | ᬦ | ᬧ | ᬭ | ᬲ | ᬱ | ᬢ | ᬯ | ᬞ |
La silabo, kiu komenciĝas per vokalo estas markata per speciala signo ᬠ:
| a | e | i | o | u |
|---|---|---|---|---|
| ᬠ | ᬠᬾ | ᬠᬶ | ᬠᬹ | ᬠᬸ |
En silabo post la vokalo povas aperi modifilo:
| -ŭ | -s | -n | -j | -r |
|---|---|---|---|---|
| ◌ᭂ | ◌ᬵ | ◌ᬄ | ◌ᬂ | ◌ᬃ |
Ekzemploj:
| naŭ | estas | nin | nia | niaj | ajn | nur |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ᬦᭂ | ᬠᭀ ᬢᬵ | ᬦᬶᬄ | ᬦᬶᬠ | ᬦᬶᬠᬂ | ᬠᬂᬄ | ᬦᬸᬃ |
Fine de la silabo povas aperi konsonanto, kiu ne estas modifilo. Ĝi estas markata kiel silabo-sen-vokalo (~ ŝvao, adeg-adeg, virama) per signo ◌᭄ : nek = ᬦᬾᬓ᭄, nul = ᬦᬸᬮ᭄, jam = ᬬᬫ᭄.
Du konsonantoj apude povas kuniĝi je ligaturo, la iom simpligita formo de la dua estas skribata sub la unua (aŭ apude).
| a-mbaŭ | a-kci-o | fre-mda | e-mfa-zi | da-ŝgu-pto | bu-dĝe-to | flu-gha-ve-no | a-lĥe-mi-o | o-bje-kto |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ᬠ ᬫ᭄ᬩᭂ | ᬠ ᬓ᭄ᬙᬶ ᬠᬹ | ᬗ᭄ᬭᬾ ᬫ᭄ᬤ | ᬠᬾ ᬫ᭄ᬗ ᬞᬶ | ᬤ ᬱ᭄ᬕᬸ ᬧ᭄ᬢᬹ | ᬩᬸ ᬤ᭄ᬚᬾ ᬢᬹ | ᬗ᭄ᬮᬸ ᬕ᭄ᬳ ᬯᬾ ᬦᬹ | ᬠ ᬮ᭄ᬖᬾ ᬫᬶ ᬠᬹ | ᬠᬹ ᬩ᭄ᬬᬾ ᬓ᭄ᬢᬹ |
| o-bĵe-to | e-kko-ni | ri-tmo | re-gno | te-mpo | pro-ksi-ma | no-mŝan-ĝo | a-kvo | e-dzo |
| ᬠᬹ ᬩ᭄ᬥᬾ ᬢᬹ | ᬠᬾ ᬓ᭄ᬓᬹ ᬦᬶ | ᬭᬶ ᬢ᭄ᬫᬹ | ᬭᬾ ᬕ᭄ᬦᬹ | ᬢᬾ ᬫ᭄ᬧᬹ | ᬧ᭄ᬭᬹ ᬓ᭄ᬲᬶ ᬫ | ᬦᬹ ᬫ᭄ᬱᬄ ᬚᬹ | ᬠ ᬓ᭄ᬯᬹ | ᬠᬾ ᬤ᭄ᬞᬹ |
Per ligaturoj kaj silaboj sen vokalo oni povas skribi vortojn kun pluraj konsonantoj apude:
- dekstra = ᬤᬾ ᬓ᭄ᬲ᭄ ᬢ᭄ᬭ = de ks* tra,
- fremdlingva = ᬗ᭄ᬭᬾ ᬫ᭄ᬤ᭄ ᬮᬶᬄ ᬕ᭄ᬯ = fre md* lin gva.
- flankstrato = ᬗ᭄ᬮᬄ ᬓ᭄ᬲ᭄ ᬢ᭄ᬭ ᬢᬹ = flan ks* tra to.
Artefarita vorto, kiu ilustras ĉiujn vokalojn kaj ĉiujn modifilojn:
multĉirkaŭkreskojn = ᬫᬸᬮ᭄ᬢ᭄ᬘᬶᬃᬓᭂᬓ᭄ᬭᭀᬓᬹᬂᬄ (mU-lt'-ĉIr-kAŭ-krEs-kOjn).